Automutilatie: hoe erover praten met je naasten zonder hen af te schrikken
Je wil erover praten. Je voelt dat je het moet doen. Maar eerlijk ? Alleen al het idee om tegen iemand te zeggen : “Ik doe mezelf pijn” geeft je een knoop in de maag. Hoe gooi je zoiets eruit zonder dat alles ontploft ? Hoe vertel je het zonder je dierbaren de stuipen op het lijf te jagen ?
Als je je die vraag stelt, ben je niet alleen. En dat is al iets groots.
Waarom is het zo moeilijk om erover te praten ?
Omdat automutilatie mensen bang maakt. Jou misschien niet – jij weet waarom je het doet, wat het je brengt. Maar voor anderen is het vaak onbegrijpelijk. Heftig. Taboe.
Er is ook schaamte, schuldgevoel. Misschien ben je bang dat mensen je veroordelen, dat ze je gek vinden, of hopeloos. Of erger : dat ze je vrijheid afpakken, je opsluiten, je leven overhoop halen. Kortom : je wil geen drama.
Moet je er dan over praten ?
Ja. Maar op jouw tempo. Niet om iemand anders te plezieren. Niet om “direct te genezen”. Gewoon omdat alles in je eentje dragen zwaar is. En soms kan één woord, één blik, al het verschil maken in je dag.
Maar je moet goed kiezen : met wie, en hoe.
Kies de juiste persoon
Niet iedereen is klaar om zoiets te horen. En dat is oké. Het belangrijkste is dat je iemand kiest die je vertrouwt, al is het maar een beetje. Denk aan :
- Een goede vriend of vriendin, rustig, met aandacht
- Een ouder, als je denkt dat die niet direct in paniek raakt
- Een leraar, een schoolverpleegkundige, een collega…
Twijfel je ? Stel je voor dat je het vertelt. Voel je spanning in je buik, of juist een klein beetje opluchting bij het idee ? Dat zegt vaak genoeg.
Bereid voor wat je wilt zeggen
Je hoeft niet alles in detail te vertellen. Echt niet. Begin met iets eenvoudigs, zoals :
“Ik moet iets moeilijks vertellen. Ik hoop dat je wil luisteren zonder te oordelen.”
Of : “Ik moet iets belangrijks kwijt, maar ik ben bang voor je reactie.”
Daarna kies je zelf : benoem je het (“Ik doe mezelf soms pijn, ik snij mezelf”), of leg je uit wat je voelt (“Ik voel me overweldigd en soms doe ik dingen die me helpen, maar die eigenlijk niet goed voor me zijn”).
Bereid je voor op de reactie
Wees erop voorbereid dat de ander raar reageert. Het kan bijvoorbeeld :
- Paniek zijn (“Ga je jezelf iets aandoen ?!”)
- Woede (“Waarom doe je dit ?!”)
- Stilte of ongemak
En dat is oké. Het ligt niet aan jou. Ze weten vaak gewoon niet hoe ze moeten reageren. Ze zijn overweldigd. Maar vaak, na de eerste schrik, komt het luisteren. En dan wordt de band sterker. Echt waar.
Wat kun je vragen ?
Soms willen mensen meteen iets “doen”. Maar jij hebt misschien vooral behoefte aan iemand die gewoon luistert. Niet iemand die je komt redden. Zeg dat dan duidelijk :
“Ik verwacht geen oplossing. Alleen dat je luistert en me niet veroordeelt.”
Je kunt ook aangeven of je hulp wilt bij het zoeken van een psycholoog, of dat je gewoon iemand nodig hebt die er af en toe voor je is – zonder dat het altijd over dit onderwerp hoeft te gaan.
En als het misgaat ?
Soms loop je tegen een muur. Iemand die het bagatelliseert, wegloopt of je een schuldgevoel geeft. Dat is pijnlijk. Maar dat betekent niet dat je had moeten zwijgen. Het betekent gewoon : het was niet de juiste persoon, niet het juiste moment.
Laat een slechte ervaring je er niet van weerhouden om het opnieuw te proberen. Over jezelf praten is als leren zwemmen : het kost tijd, pogingen, soms ga je kopje onder. Maar op een dag adem je vrijer.
Samengevat
Over automutilatie praten met je naasten is niet makkelijk. Het is zelfs beangstigend. Maar het is vaak de eerste stap naar een beetje meer rust. Een beetje meer steun. En misschien, op termijn, naar een pad waar je jezelf niet meer pijn hoeft te doen om staande te blijven.
Dus neem je tijd. Kies zorgvuldig. Bereid je voor. En vooral : vergeet niet dat jij het verdient om begrepen te worden. Zelfs in dat wat je zelf moeilijk vindt om uit te leggen.